DENEY YÖNTEMİ
Deney
bilimsel bir olayı kanıtlamak için yapılan deneme etkinliğidir. Deney koşulları
belirlenmiş ve denetlenebilir ortamlarda yapılır. Bilinmeyen bir gerçeği
bulmak, bir varsayımı, bir ilkeyi sınamak için kullanılır. Öğrencilerde
bilimsel düşünceyi geliştirir.
Öğretmen
deneyin hedeflerini dersin hedeflerini çerçevesinde belirledikten sonra gerekli
araç-gereçleri önceden hazırlar bir ya da birkaç kez ön deneme yaptıktan sonra
sınıfta gerekli güvenlik önlemlerini de aldıktan sonra deney uygulamasını
gerçekleştirir. Deneyi öğretmen yaptıktan sonra, mutlaka öğrenciler yapmalı ve
bilimsel süreç ile ulaşılacak sonuçlar tartışılarak bulunmalıdır.
Deney
Planı; Deneyin konusu, deneyin amacı,
deneyin zamanı, araç ve gereçler, süreç (işlem) basamakları, temel açıklamalar,
sorulacak sorular, sonucun bulunması, sonucun raporlanması aşamalarından
oluşur.
DENEY YÖNTEMİ NİÇİN KULLANILIR?
• Bilimsel gerçekleri bulmak
• Olaylar, olgular arasındaki
bağlantıları ve bu bağlantılarla ilgili yasaları bulmak
• Varsayımların ispatını yapmak
• Gerçeklerin anlaşılmasını sağlamak
• Beceri geliştirmek
• Öğrenmeyi somutlaştırmak
•
İlkelden deneyim yaşatmak
DENEYİN ETKİLİ KULLANILMASI PLANLI
YAPILMASI
• Öğretmen önce yapmalı (beklenmedik durumlarla karşılaşmak için) Sonra hem öğrenci yapmalı, öğretmen yönlendirici ve rehber alınmalı
•
Uygun araç - gereç hazırlanmalı
•
Süre dikkatle kullanılmalı
•
Temel açıklamalar yapılmalı
•
Deney sonucu tartışılmalı
DENEY YÖNTEMİNİ KULLANMANIN YARARLARI
·
Deney yöntemiyle öğrenci deneyin nasıl
düzenleneceğini, neler yapılacağını ve deneyin nasıl sonuçlandığını görür.
Öğrenci, bilgi elde etme sisteminin içinde yaşar. Bütün bu aşamalarda aktif
olan öğrencidir.
·
Öğretimde bireyselliğe yer verir.
Öğrenme kuvvetli ve etkili olur. Öğrenilenlerin unutulmaması ve gerektiğinde
hemen uygulanabilmesi veya kullanılabilmesi özellikleri vardır.
·
Yöntemin el becerilerini geliştirmesi,
araştırmayı teşvik etmesi, öğrencileri aktif hale getirmesi, bilimsel ilgi
uyandırması, yaratıcı düşünceyi geliştirmesi, yapılan yanlışlıklara anında
müdahalenin söz konusu olması gibi başka olumlu yanları da vardır.
Laboratuvar metodunun sakıncaları;
·
Hem maddi hem de zamanın kullanımı
açısından ekonomik değildir.
·
Az sayıda öğrenciye çalışma imkânı
verir.
·
Bilgiye değil beceriye daha fazla
ağırlık verir.
LABORATUVAR YÖNTEMİNDE KULLANILAN TEKNİKLER
a) Gözlem
daha önce bir yöntem olarak da işlendiği için burada bir teknik olarak fazla
üzerinde durulmayacaktır. Yani laboratuvar yönteminde baştan sona gözlem
tekniği kullanılmaktadır.
b) Deney,
gözlemin ileri safhasıdır. Deneyde araştırmacı olayın içinde yer aldığı için,
olayın gidişine müdahale edilebilir. Gözlemde bu mümkün olmayıp, sadece
izlemekle yetinilmektedir. Öğretimde yapılan deneyler genel olarak iki
çeşittir:
1.Öğretmen
deneyleri
2.Öğrenci
deneyleri
Öğretmen deneyinde, öğrenci pasif ve seyirci
durumundadır. Bu tür deneylere "gösteri" de diyebiliriz.
Öğrenci deneyleri yaparak-yaşayarak öğrenmede önemli
sayıldığı için, öğretimde en çok tercih edilmesi gereken deney türüdür. Burada
öğrenci aktiftir. Öğrenci deneyleri bedenî ve zihnî hareketlilik sağlamaktadır.
Öğrencilerin yaptıkları deneylerde
başarısız olmaları durumunda deneyin öğretmen tarafından tekrarlanması ve
olumlu sonucun öğrencilere gösterilmesi gereklidir. Öğrencileri deneye teşvik
edilmeli, onlara deneyin önemi hissettirilmeli ve deney plânları
yaptırılmalıdır.
c) Gösteri
Tekniği Gösteri tekniğinde aktif olan öğretmendir. Öğrenciler dinleyici ve
seyirci durumdadırlar. Bu tekniğin anlatımdan farkı, burada birçok âlet
kullanılarak bir deney veya iş yapılmaktadır. Anlatımdan ziyade yapılanlar
önemlidir. Öğrencileri dikkat ve ilgileri başarılı bir şekilde çekilebilir.
Bu teknik sadece fen derslerinin
laboratuvar yöntemi ile işlenmesi sırasında değil, gösterip yaptırma, model
olma veya gösterme, rol oynama, drama gibi şekilleri ile sosyal bilimlerde ve
diğer derslerde (müzik, spor, resim vs.) de başarı ile kullanılabilir. Bu
konuda o derslerin özel öğretim yöntemleri kısmına bakılabilir.
